Υπήρχαν γυναίκες φιλόσοφοι ;

Μοιραστέιτε το!

Η Αρχαία Ελλάδα, είναι παγκοσμίως γνωστή για τον πολιτισμό της, την τέχνη, την γλώσσα, την μεγάλη λογοτεχνική της δημιουργικότητα και την φιλοσοφία της. Ο Σωκράτης με την μαιευτική μέθοδο, ο Πλάτωνας με την θεωρία των ιδεών, που ήταν μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη, ο Πυθαγόρας που προσέγγισε την φιλοσοφία ως τρόπο ζωής και πολλοί ακόμη έθεσαν γερές βάσεις για την φιλοσοφία της Αρχαίας Ελλάδας.

Υπήρχαν όμως γυναίκες φιλόσοφοι στην Αρχαία Ελλάδα ;

Ένα ερώτημα που πολλοί από εμάς μπορεί να έχουμε σκεφτεί κάποια στιγμή. Στο σχολείο ναι μεν μάθαμε κάποια πράγματα για την κοινωνική διαστρωμάτωση της Αρχαίας Ελλάδας και για την θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία, όπως για παράδειγμα το ότι τα κορίτσια δεν είχαν πρόσβαση στο σχολείο και ασχολούνταν με τις δουλειές τους σπιτιού ώσπου να παντρευτούν. Παρ’ όλα αυτά, συνήθως δεν γίνεται κάποια περαιτέρω συζήτηση για πολλές σπουδαίες αρχαίες Ελληνίδες, που συνέβαλαν σημαντικά στον μεγάλο φιλοσοφικό πλούτο της Ελλάδας και όχι μόνο.

Υπατία

Η Υπατία ήταν φιλόσοφος και η πρώτη γυναίκα που ασχολήθηκε με θετικές επιστήμες όπως τα μαθηματικά και την αστρονομία. Ακόμη, ήταν διευθύντρια της νεοπλατωνικής σχολής στην Αλεξάνδρεια. Έζησε από το 364 έως το 415 μ.Χ. .Ήταν η πρώτη Ελληνίδα που θέλησε να ακολουθήσει τον δρόμο της ανεξαρτησίας ενάντια σε μια άκρως ανδροκρατούμενη κοινωνία, και ενάντια στις προκαταλήψεις και τον θρησκευτικό φανατισμό. Η Υπατία, έλαβε εξαιρετική μόρφωση από τον πατέρα της τον Θέων, ο οποίος ήταν μαθηματικός και αστρονόμος. Η ίδια καλλιέργησε και ανέπτυξε την μόρφωση αυτή σε τέτοιο βαθμό που θα μπορούσαμε να πούμε και ότι τον ξεπέρασε ! Βασικό μέλημα της Υπατίας ήταν η αγάπη για την ζωή και η αληθινή γνώση χωρίς όμως καταπίεση προς κάποια θρησκεία. Ωστόσο, μια από τις βασικές της διδαχές, ήταν η κριτική σκέψη απέναντι σε οποιοδήποτε θρησκευτικό σύστημα. Αυτή η διδαχή, της κόστισε τη ζωή διότι ζούσε σε μια εποχή με έντονες πολιτικές συγχύσεις, διαμάχες ανάμεσα στα δύο φύλα και έντονο θρησκευτικό φανατισμό. Κάπως έτσι, φανατικοί μοναχοί της Εκκλησίας του Αγ. Κυρίλλου της Ιερουσαλήμ, την κατηγόρησαν για παγανισμό και κάπως έτσι η ζωή της λήγει με βάναυσο τρόπο. Της έκαψαν το σπίτι και την δολοφόνησαν, βασανίζοντάς την.

Διοτίμα

(αυτή που τιμάει τον Δία)

Η Διοτίμα ήταν μια ιέρεια από την Μαντινεία της Αρκαδίας. Αναφέρεται στο πλατωνικό “Συμπόσιο” με θέμα τον Έρωτα (“περί Έρωτος”). Σε αυτό, συμμετέχουν διάφοροι φιλόσοφοι και παραθέτουν την άποψη τους για το ερώτημα “Τι είναι ο έρωτας ;” Η Διοτίμα, παρουσιάζεται ως μια σοφή γυναίκα που διδάσκει στον Σωκράτη και είναι η μοναδική γυναίκα που παρουσιάζεται στο ανδροκρατούμενο Συμπόσιο. Στο έργο αυτό αναφέρεται ότι η Διοτίμα τελούσε καθαρμό των Αθηναίων μετά τον λοιμό του 429 π.Χ. .

Ακόμη, σύμφωνα με τον Πρόκλο ήταν Πυθαγόρεια φιλόσοφος, και κατά τον Ξενοφώντα κατανοούσε πλέον τα δυσκολονόητα γεωμετρικά θεωρήματα.

Έχει υποστηριχθεί από κάποιους μελετητές, ότι η Διοτίμα δεν ήταν υπαρκτό πρόσωπο διότι η μοναδική αναφορά στο όνομα της μέσα στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, γίνεται στο “Συμπόσιο”. Ωστόσο, ο Πλάτωνας πάντοτε χρησιμοποιούσε υπαρκτά ιστορικά πρόσωπα επομένως κάτι τέτοιο, μάλλον δεν ισχύει.

Δες εδώ το απόσπασμα της Διοτίμας, από το συμπόσιο του Πλάτωνα, όπου κάνει διάλογο με τον Σωκράτη για τον Έρωτα.

Λασθενία

Η Λασθενία (4ος αιώνας π.Χ.) καταγόταν από την Αρκαδία και αφού μελέτησε έργα του Πλάτωνα, μεταμφιέστηκε ως άντρας προκειμένου να ξεκινήσει να φοιτά στην Ακαδημία του Πλάτωνα μαθηματικά και φιλοσοφία. Ήταν μια από τις γυναίκες που αναγνωρίστηκαν από τον ίδιο τον Πλάτωνα ως φιλόσοφοι. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνα, συνέχισε τις σπουδές της με τον Σπεύσιππο, ο οποίος ήταν ανεψιός του Πλάτωνα. Αργότερα, έγινε και η ίδια φιλόσοφος. Σε αυτήν αποδίδεται ο ορισμός της σφαίρας, σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό: “ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ”.

Θεμιστόκλεια

Η Θεμιστόκλεια (γνωστή και ως Αριστόκλεια ή Θεόκλεια), ήταν ιέρεια των Δελφών. Έζησε τον 6ο αι. π.Χ. και υπήρξε δασκάλα του Πυθαγόρα, και συγκεκριμένα του δίδαξε τις αρχές της γεωμετρίας, της αριθμοσοφίας αλλά και της ηθικής ! Ο Πυθαγόρας θαύμαζε πολύ τις γνώσεις και την σοφία της και κατά τον Αριστόξενο αυτός ήταν ο λόγος που δέχτηκε αργότερα στην Σχολή του γυναίκες. Η Θεμιστόκλεια, ήταν γνωστή για τις γνώσεις της, και έτσι δίδασκε στον ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς σε όποιον είχε την διάθεση να μάθει. Παρά το ότι στην εποχή της ήταν ιδιαίτερα γνωστή, σήμερα δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για εκείνη.

Ιππαρχία

Η Ιππαρχία γεννήθηκε περίπου το 350 π.Χ. στην Μαρώνεια της Θράκης και ήταν κόρη Αθηναίων αριστοκρατών. Ήταν μια Κυνική Φιλόσοφος, η οποία τόλμησε να αμφισβητήσει τα κοινωνικά ήθη της εποχής και να διεκδικήσει με γενναιότητα την ισότητα των δύο φύλων. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν η πρώτη φεμινίστρια στην Ελλάδα. Δεδομένου ότι οι γυναίκες της εποχής εκείνης είχαν ως κύρια απασχόληση τις οικιακές εργασίες και το μεγάλωμα των παιδιών, η άρνησή της να ακολουθήσει τις συμβάσεις και μάλιστα από μικρή ηλικία, ήταν το λιγότερο επαναστατική. Στον δρόμο της συνάντησε φυσικά πολλές δυσκολίες. Παράτησε χρήματα, κοινωνική θέση και έζησε χωρίς τίποτε στην κατοχή της, ελεύθερη, επιλέγοντας μία ζωή που, αν και ασκητική, ήταν προνόμιο μόνο των αντρών.