Μετά από την έναρξη της Διεθνούς Διάσκεψης για το Κλίμα του ΟΗΕ (COP26) ακούμε συχνά τον όρο greenwashing . Συνήθως, δεν υπάρχει κάποια εξήγηση για τον όρο και έτσι το προσπερνάμε χωρίς να καταλαβαίνουμε τι ακριβώς σημαίνει ο όρος. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι σημαίνει και τους λόγους που μερικές επιχειρήσεις το χρησιμοποιούν. Εμείς, ως καταναλωτές προϊόντων και υπηρεσιών, θα πρέπει να γνωρίζουμε τις τεχνικές αυτές και να μην πέφτουμε θύματα εξαπάτησης.
1. Τι σημαίνει ο όρος :
Greenwashing είναι η τεχνική εξαπάτησης του καταναλωτή με πληροφορίες παραπλανητικές για κάποια προϊόντα ή υπηρεσίες. Συνήθως η παρουσίαση τους στους καταναλωτές είναι ως “φιλικά στο περιβάλλον”, “βιώσιμα” ή “υγιεινά” ενώ στη πραγματικότητα μπορεί να μην είναι. Μια επιχείρηση προβαίνει σε αυτή τη τακτική με σκοπό τη θετική της προβολή και με απώτερο σκοπό την αύξηση των πωλήσεων, άρα του κέρδους της.
Το greenwashing βέβαια, δεν είναι καινούριος όρος. Στη δεκαετία του 1986, ένας Αμερικανός περιβαλλοντολόγος δημιούργησε τον όρο. Προσπάθησε έτσι, να περιγράψει ξενοδοχεία που πίεζαν τους πελάτες τους να χρησιμοποιούν περισσότερες από μια φορές τις πετσέτες τους για να σωθεί το περιβάλλον. Στην πραγματικότητα όμως ήταν η προσπάθεια τους για μείωση των εξόδων τους.
2. Τι είναι το greenwashing και γιατί υπάρχει;
- Όταν οι εταιρείες παρουσιάζουν παραπλανητικά δεδομένα για την “πράσινη τους μετάβαση”, λέγεται greenwashing.
- Οι ψεύτικοι περιβαλλοντικοί στόχοι, που γνωρίζουν οι εταιρείες εκ των προτέρων ότι δεν θα επιτευχθούν, αποτελεί greenwashing. Για παράδειγμα οι μεγάλες πετρελαϊκές που αποκρύπτουν τις πιο ρυπογόνες δραστηριότητες τους. Διαφημίζουν όμως ότι θα έχουν μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα μέχρι το 2050. (Η COP για πρώτη φορά απόκλεισε ολόκληρη τη βιομηχανία).
- Επιχειρήσεις γεμίζουν με υποσχέσεις επενδυτές που ανησυχούν για τη κλιματική κρίση. Έτσι συνεχίζουν να μολύνουν ανενόχλητα το περιβάλλον όσο περισσότερο γίνεται. Ο κόσμος συνεχίζει να αγοράζει τα προϊόντα των επιχειρήσεων αυτών.
- Οντότητες που εποπτεύουν ολόκληρους κλάδους φέρονται χωρίς αυστηρότητα στις επιχειρήσεις που κάνουν greenwashing. Ένα παράδειγμα είναι η απόφαση του Συμβουλίου Διαχείρισης των Δασών (Forest Stewarship Council) το 2020 που όρισε ως «πράσινη» την υλοτομία της ΙΚΕΑ σε δάση της Ουκρανίας.
3. Τι Δεν είναι greenwashing
Ας δούμε λίγο τις τεχνικές που χρησιμοποιεί η διαφήμιση για να μας κεντρίσει το ενδιαφέρον:
- Όταν βλέπουμε τις φράσεις: παράγεται βιώσιμα, φυσικό προϊόν και πράσινο προϊόν, εστιάζουμε σε αυτά τα προϊόντα . Η προτίμηση μας σε τέτοια προϊόντα είναι μεγαλύτερη.
- Δεν υπάρχει διαφήμιση χωρίς και τη σχετική εικόνα. Η στροφή των καταναλωτών σε ένα διαφορετικό τρόπο ζωής, έκανε και τις επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν πιο φυσικά χρώματα και κυρίως τις αποχρώσεις του καφέ και του πράσινου. Αυτό έχει να κάνει κυρίως με τους συνειρμούς που προκαλούν αυτά τα χρώματα στο μυαλό του καταναλωτή.
Το να χρησιμοποιεί μια επιχείρηση αυτές τις τεχνικές, δεν είναι κάτι κακό. Πολλές επιχειρήσεις δεν μπορούν να σηκώσουν το οικονομικό βάρος της “πράσινης μετάβασης”. Κατά συνέπεια καθυστερούν τη μετάβαση τους. Δεν μπορεί επίσης να θεωρούμε μια επιχείρηση πως κάνει greenwashing όταν δεν μπορέσει να πετύχει τους περιβαλλοντικούς στόχους.
Ενδείξεις της φύσης του προϊόντος:
Πως μπορούμε να ξεχωρίσουμε όμως ποια προϊόντα είναι “πράσινα”;
- Διάβασε την ετικέτα: Μην επηρεάζεσαι απο τα σλόγκαν και τη συσκευασία του προϊόντος. Το μόνο που οι εταιρείες δε μπορούν να κάνουν είναι να παραποιήσουν τα συστατικά των προϊόντων τους.
- Ψάξε στοιχεία σχετικά με την εταιρεία: Εταιρείες οι οποίες πιστεύουν στο προϊόν τους και ακολουθούν ηθικές τακτικές, δε διστάζουν να λαμβάνουν και δημοσιεύουν τα αντίστοιχα πιστοποιητικά. Ψάξε λοιπόν και αυτές και ενημερώσου. Εταιρείες ένδυσης που λένε ότι έχουν φιλικές προς το περιβάλλον σειρές, δες τι ποσοστό της συνολικής παραγωγής τους είναι αυτές, που παράγονται και τι υφάσματα χρησιμοποιούνται.
- Δες πόσα αποκαλύπτει η εταιρεία σχετικά με τα εργοστάσια παραγωγής των προϊόντων της, τα υλικά που χρησιμοποιεί. Επίσης ποιοι είναι στόχοι της για το μέλλον όσο αφορά τη βιωσιμότητα; Κατά πόσο δηλώνει η επιχείρηση δημόσια τους τρόπους με τους οποίους θα τους κατακτήσει;
- Κάνε μία έρευνα γενικά στο διαδίκτυο. Μπορεί να βρεις πιθανά σκάνδαλα ή γεγονότα για τα οποία έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν μία εταιρεία, καθώς και μαρτυρίες από καταναλωτές.
- Βρες έγκυρες πηγές και ενημερώσου από έγκυρες πηγές πως στρέφονται οι επιχειρήσεις σε πιο βιώσιμες πολιτικές.
Με τις παραπάνω τεχνικές, μπορεί κάποιος να ξεχωρίσει και να απομονώσει επιχειρήσεις που κάνουν greenwashing.
Προφίλ
- Είμαι η Βαλεντίνα. Γέννημα-θρέμμα Καβαλιώτισσα με τρελή αγάπη για τον τόπο αυτόν αλλά και εξίσου μεγάλη αγάπη για την Θεσσαλονίκη, όντας φοιτήτρια εκεί. Λίγο κυκλοθυμική και μέσα στις αντιθέσεις. Ειρωνική από κούνια, φανατικά ρεαλίστρια και οργανωτική. Μπορεί να φαίνομαι ξινή και απόμακρη κάποιες φορές αλλά μπορείς να πλησιάσεις άφοβα. Με εκνευρίζουν τα κακογραμμένα κείμενα και οι άνθρωποι που θέλουν να επιβάλλονται. Έμπνευση μου τα πάντα και οι πάντες, κάθε ώρα και στιγμή.
