Τι φανερώνουν οι μύθοι για την σκέψη του ανθρώπου ;

Μοιραστέιτε το!

Οι μύθοι, αποτελούν ένα λαϊκό δημιούργημα που ξεκίνησε μέσα από τα βάθη των αιώνων. Αυτό που μας έρχεται συνήθως κατά νου όταν ακούμε “μύθος”, είναι κάτι το ψεύτικο, φανταστικό, που δεν είναι αληθινό. Πράγματι, οι μύθοι είναι ένα επινόημα του ανθρώπου. Ωστόσο φανερώνουν μια προσπάθεια του ανθρώπου να ερμηνεύσει διάφορες όψεις του κόσμου που τον περιέβαλε. Όλοι οι Έλληνες, είμαστε εξοικειωμένοι με τον μυθολογικό πλούτο που έχει διασωθεί αποτελεσματικά μέσω της προφορικής παράδοσης του λαού και των προομηρικών ποιητών. Η παράδοση αυτή έφτασε στον Όμηρο και στον Ησίοδο, οι οποίοι σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, είναι που δημιούργησαν την γενεαλογία των θεών, τους έδωσαν ονομασίες και σκιαγράφησαν τη μορφή τους. Η πλούσια μυθική παράδοση που διαθέτουμε, αποτελεί διδακτέα ύλη της βασικής εκπαίδευσης των Ελλήνων.

Τι μπορεί όμως να φανερώνουν οι μυθοπλασίες για τον τρόπο σκέψης και την νόηση των ανθρώπων ;

Οι μύθοι, είναι καρπός μιας εξελικτικής πορείας, επομένως είναι δύσκολο να προσδιοριστούν οι απαρχές τους. Οι περισσότεροι λαοί, δημιούργησαν στα πρώτα βήματά τους μύθους, οι οποίοι από τόπο σε τόπο, διαφοροποιούνται. Οι διαφορές αυτές φανερώνουν διαφορετικές συνθήκες ζωής και εθνικές ιδιαιτερότητες.

Ο πρωτόγονος άνθρωπος, ο οποίος τρεφόταν με έντομα, καρπούς και ρίζες, βίωνε με δέος και τρόμο τον άγνωστο κόσμο που τον περιέβαλε. Ο άνθρωπος σταδιακά ένιωσε την ανάγκη να βρει διεξόδους, να ερμηνεύσει τον γύρω κόσμο του. Υπήρχαν αναπάντητα ερωτήματα, όπως θέτουμε έως και σήμερα στον εαυτό μας π.χ. τι μας περιμένει στο μέλλον ή μετά τον θάνατο ; ποιος δημιούργησε τον κόσμο ; Οι άνθρωποι λοιπόν, ξεκίνησαν μια προσπάθεια να ερμηνεύσουν το νόημα και την ουσία της ζωής, τον λόγο της ανθρώπινης ύπαρξης (κοσμογονία). Έτσι, με μοναδικό εργαλείο τον λόγο, ξεκίνησαν οι προφορικές αφηγήσεις. Με την βοήθεια της νοητικής λειτουργίας του ανθρώπου, την φαντασία, οι άνθρωποι ξεκίνησαν να πλάθουν τα πρώτα τους δημιουργήματα. Μόνο με τον μύθο μπορούσε ο άνθρωπος να κατανοήσει τον κόσμο, να εξηγήσει τι συμβαίνει γύρω του. Μελετώντας μύθους, μπορεί κανείς να διακρίνει την επινοητικότητα, την δημιουργικότητα αλλά και τον προβληματισμό της ανθρώπινης σκέψης, την ανάγκη του ανθρώπου να δώσει μια εξήγηση στα αναπάντητα ερωτήματα που είχε στον νου του. Είναι πραγματικά σπουδαίο το ότι έχει διατηρηθεί η παράδοση αυτή έως σήμερα και μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε αυτές τις αφηγήσεις.

Φαίνεται επίσης, η ανάγκη του ανθρώπου να ψυχαγωγηθεί και να διδάξει. Διότι, οι μύθοι λειτούργησαν στην πορεία και ως μέσο ψυχαγωγίας, που μεταδίδονταν από γενιά σε γενιά & από τόπο σε τόπο αλλά και ως διδακτικό μέσο, καθώς πολλοί μύθοι δημιουργήθηκαν με σκοπό να υπάρχει ένα ηθικό δίδαγμα στο τέλος της ιστορίας. Αυτό αποδεικνύει την προσπάθεια του ανθρώπου να είναι σοφός αλλά και να μοιράζεται με άλλους ανθρώπους αυτή την σοφία του, την γνώση του. Ξεκινά δηλαδή να λαμβάνεται υπόψη το ότι ο άνθρωπος πρέπει να μπορεί δηλαδή να αναγνωρίζει το καλό και να αποτρέπει το κακό, και ότι πρέπει να έχει έναν συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς, διαφορετικά μπορεί να υπάρξουν κάποιες συνέπειες ανάλογες με την συμπεριφορά του.

Η Ελληνική μυθολογία αξιώθηκε από πολύ νωρίς να γίνει ποίηση, τόσο από ανώνυμους όσο και από επώνυμους ποιητές. Αυτό έγινε με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς, συγκριτικά με άλλους λαούς αφού από τον 6ο αι π.Χ. υπάρχουν πειστικά δείγματα λόγου. Το γρήγορο αυτό πέρασμα από τον μύθο στον λόγο, είναι πραγματικά αξιοσημείωτο για τους Έλληνες. Στην πορεία, οι μύθοι αφού πήραν την μορφή του γραπτού κειμένου, ξεκίνησαν να διαδίδονται ακόμη περισσότερο ειδικά στον Δυτικό κόσμο, με σημαντικό διαμεσολαβητή τον λατινικό πολιτισμό (κατά την Ρωμαϊκή εποχή). Οι μύθοι, επηρέασαν σημαντικά τον πολιτισμό του ανθρώπου, καθώς έβαλαν την “σφραγίδα” τους στην αγγειογραφία, τη γλυπτική, τη διακοσμητική και τη μουσική. Επομένως, διαμόρφωσαν σημαντικά τον πολιτισμό και επηρέασαν τους αναγνώστες τους.

Αξίζει τέλος να σημειωθεί η ευρηματικότητα που χαρακτηρίζει στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, με τον ρόλο της Μοίρας, τα κατορθώματα ηρώων και θεών, τη περιπέτεια, το ταξίδι, τα πολλαπλά υπαρξιακά ερωτήματα και την χρήση πρωτόγνωρων αφηγηματικών τεχνικών για την ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας !