Υπάρχουν άνθρωποι που αγοράζουν περισσότερα τρόφιμα απο όσα μπορούν να μαγειρέψουν σε μία εβδομάδα. Έτσι κάποια απο αυτά τα τρόφιμα χαλάνε στο ψυγείο ή στο ντουλάπι. Υπάρχουν άλλοι, που πετάνε στα σκουπίδια τα υπολείμματα απο το φαγητό σας. Αν βρίσκετε τον εαυτό σας μέσα σε αυτές τις δύο προτάσεις, αποτελείτε μέρος του προβλήματος της σπατάλης τροφίμων. Βέβαια, το κάθε πρόβλημα έχει τη λύση του και μπορείτε να γίνετε μέρος της λύσης. Ας ρίξουμε μια ματιά στην τρέχουσα κατάσταση.
Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα της σπατάλης τροφίμων;
Ζούμε σε ένα κόσμο 7,7 δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Ο ένας στους δέκα ανθρώπους υποσιτίζεται για χρόνια. Αυτό δεν ισχύει επειδή δεν υπάρχει αρκετό φαγητό στον πλανήτη για να μας ταΐσει όλους. Τα τρόφιμα που παράγουμε φτάνουν να ταίσουμε 9 δισεκατομμύρια κόσμο. Το ένα τρίτο απο τα παραγόμενα αγαθά δεν καταναλώνονται. Αυτό σημαίνει πως αν δεν σπαταλάμε τρόφιμα,δεν θα υπήρχε πείνα στον κόσμο. Σίγουρα, η φτώχεια, οι πόλεμοι και η κλιματική αλλαγή παίζουν μεγάλο ρόλο στην παγκόσμια πείνα. Η σπατάλη τροφίμων αποτελεί μια χαμένη ευκαιρία να μετριαστεί το πρόβλημα.
1. Η σπατάλη τροφίμων και το περιβάλλον:
Εκτός από τη σχέση της με την πείνα στον κόσμο, η σπατάλη τροφίμων μας επηρεάζει και σε άλλα επίπεδα. Η παραγωγή τροφίμων έχει σοβαρό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Όχι μόνο από την άποψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και από την χρήση γης, νερού και ενεργειακών πόρων. Στην περίπτωση που τα προιόντα δεν καταναλώνονται, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των τροφίμων συνεχίζονται. Όταν τα τρόφιμα καταλήγουν να σαπίζουν σε χωματερή, εκπέμπουν επιβλαβή αέρια, συμπεριλαμβανομένου του μεθανίου. Το μεθάνιο συμβάλλει στο συνολικό αποτύπωμα άνθρακα των απορριμμάτων τροφίμων. Αυτό είναι σχεδόν όσο οι εκπομπές άνθρακα ολόκληρης της ΕΕ για το 2015. Αν τα απόβλητα τροφίμων ήταν χώρα, θα κατείχε την 3η θέση στη λίστα των παγκόσμιων ρυπογόνων, αμέσως μετά την Κίνα και τις ΗΠΑ.
2. Η σπατάλη τροφίμων στα οικονομικά μας:
Εξίσου σημαντικό είναι πως η σπατάλη τροφίμων έχει επίσης επίπτωση στην τσέπη μας. Η τελευταία ολοκληρωμένη έκθεση σε όλη την ΕΕ για τη σπατάλη τροφίμων από το 2012, υποδηλώνει ότι το συνολικό κόστος της σπατάλης τροφίμων είναι περίπου 143 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε ολόκληρη την ΕΕ. Από αυτό το ποσό, το κόστος για τα νοικοκυριά είναι 98 δις. Ας το αναλύσουμε αυτό: Ο πληθυσμός της ΕΕ είναι περίπου 512,6 εκατομμύρια άτομα και το μέσο νοικοκυριό αποτελείται από 2,3 άτομα. Αυτό είναι περίπου 222,9 εκατομμύρια νοικοκυριά. Και αυτό σημαίνει ότι η σπατάλη τροφίμων κοστίζει σε κάθε νοικοκυριό περίπου 440 ευρώ ετησίως.
Πως σπαταλάμε τρόφιμα;
Βέβαια, δεν είναι μόνο τα υπολείμματα των τροφών μας. Σπαταλάμε τρόφιμα σε διαφορετικό βαθμό, σε κάθε βήμα της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων. Το 30-40% των απορριμμάτων τροφίμων συμβαίνει κατά την παραγωγή και την επεξεργασία. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι περισσότερες απώλειες σε αυτό το στάδιο έχουν να κάνουν με οικονομικές συνθήκες και κακές εγκαταστάσεις. Σε καταστήματα λιανικής ή σε υπηρεσίες εστίασης, προκύπτουν περαιτέρω απώλειες. Πετάμε αγαθά όχι γιατί δεν είναι καλά, αλλά για λόγους αισθητικής. Πίσω από αυτά, βρίσκεται μια τεράστια ποσότητα καλών προϊόντων που δεν φτάνουν στους καταναλωτές. Συχνά, οι υπεύθυνοι στα σούπερ μάρκετ υποθέτουν ότι οι καταναλωτές δεν θα αγόραζαν φρούτα ή λαχανικά που δεν έχουν συγκεκριμένη εμφάνιση, αν και οι έρευνες καταναλωτών δεν φαίνεται να το υποστηρίζουν.
Νοικοκυριά:
Το μεγαλύτερο μέρος της σπατάλης τροφίμων στη Δύση είναι στο στάδιο του καταναλωτή και του νοικοκυριού. Εδώ έρχονται τα υπολείμματα του μεσημεριανού σας γεύματος. Και εδώ είναι που έχετε λόγο. Στην Ευρώπη, το 53% των τροφίμων σπαταλιέται στα χέρια του καταναλωτή. Αυτό είναι 95-115 κιλά τροφής ανά άτομο κάθε χρόνο. Στην Υποσαχάρια Αφρική και τη Νοτιοανατολική Ασία, η αντίστοιχη ποσότητα είναι κάτω από 11 κιλά ανά άτομο/έτος.
Παράγοντες που συμβάλλουν στη σπατάλη τροφίμων
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που συμβάλλουν στη σπατάλη τροφίμων. Ένα βασικό είναι η στάση απέναντι στο φαγητό. Ως άνθρωποι που ζούμε στη Δύση, έχουμε μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη, επομένως μπορούμε και αγοράζουμε περισσότερα. Επειδή μπορούμε να αγοράζουμε περισσότερα, μπορούμε να απαιτήσουμε περισσότερα. Τα προϊόντα, λόγω της μεγάλης ποικιλίας επιλογών, αυξάνει τον κίνδυνο να μην πωλούνται πριν από την ημερομηνία λήξης τους και να πάνε χαμένα. Σε αντίθεση με τη μεγάλη εκτίμηση που δείχνουμε για το φαγητό και τη φωτογράφισή του, δεν φαίνεται να το σεβόμαστε αρκετά.
Πως περιορίζουμε τη σπατάλη τροφίμων:
-
Εκσυγχρονισμός εγκαταστάσεων:
Η μεγαλύτερη σπατάλη των τροφίμων γίνεται στο στάδιο της παραγωγής . Μικρές βελτιώσεις μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά. Η αντικατάσταση των σάκων με κιβώτια μειώνει την ποσότητα τροφίμων που χάνεται. Παρόμοιος τρόπος μπορεί να επιτευχθεί σε διάφορες περιοχές. Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης μπορεί να είναι προστατευμένες από τις καιρικές συνθήκες, ή να κατασκευάσουν σάκους από ανθεκτικό υλικό στους μύκητες.
-
Κυβερνητικές πρωτοβουλίες:
Η Γαλλία,το 2016, έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που απαγόρευσε στα σούπερ μάρκετ να πετούν τρόφιμα που μπορούν ακόμα να καταναλωθούν. Αντίθετα, τα απούλητα τρόφιμα ανακατευθύνονται σε φιλανθρωπικές οργανώσεις και τράπεζες τροφίμων. Ως αποτέλεσμα, σπαταλούνται λιγότερα και τα άτομα που εξαρτώνται από τράπεζες τροφίμων έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα καλύτερης ποιότητας από ποτέ. Αν και όχι σε κυβερνητικό επίπεδο, παρόμοιες πρωτοβουλίες σε επίπεδο λιανικής και κοινότητας αναδύονται σε άλλες χώρες σε όλη την Ευρώπη – π.χ. στη Δανία.
Η τελική λύση…. Εσύ….
Για την πλήρη εξάλειψη της σπατάλης τροφίμων, χρειάζονται βελτιώσεις σε κάθε βήμα της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, από την παραγωγή έως τη λιανική. Μια ουσιαστική μείωση της σπατάλης τροφίμων είναι σίγουρα στα χέρια του καταναλωτή.
-
Πηγαίνετε στην αγορά πιο συχνά. Αγοράστε λιγότερο.
Συνήθως, για εξοικονόμηση χρόνου, πάμε στην αγορά μια φορά ή όσο το δυνατόν λιγότερο. Όταν πάμε, αγοράζουμε όσα περισσότερα τρόφιμα μπορούμε. Ακόμα κι αν έχετε προγραμματίσει κάθε γεύμα και κάθε συστατικό μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, αρκεί ένα επαγγελματικό δείπνο ή μια αυθόρμητη κοινωνική εκδήλωση και πριν το καταλάβετε όλες οι καλές σας προθέσεις έχουν μετατραπεί σε τραγωδία. Μια καλύτερη στρατηγική τροφίμων, τόσο για το πορτοφόλι σας όσο και για τον πλανήτη, θα ήταν να αγοράζετε είδη παντοπωλείου για μικρότερα χρονικά διαστήματα, οπότε ακόμα κι αν δεν καταλήξετε να τα χρησιμοποιείτε όλα, ελαχιστοποιείτε τη σπατάλη. Εάν προτιμάτε να ψωνίζετε για μια ολόκληρη εβδομάδα ή περισσότερο, κάντε συνήθεια να παρακολουθείτε τις ημερομηνίες λήξης των προϊόντων στο ψυγείο σας. Χρησιμοποιήστε πρώτα τα προϊόντα που πρόκειται να λήξουν. Και να έχετε κατά νου ότι μπορείτε να καταψύξετε ορισμένα προϊόντα, όπως τα λαχανικά, για να τα αποτρέψετε από το να χαλάσουν ή να χάσουν τη θρεπτική τους αξία.
-
Μάθετε τι σημαίνουν οι ετικέτες τροφίμων
Στο σούπερ μάρκετ, μην αγνοείτε προϊόντα που πλησιάζουν την προτεινόμενη ημερομηνία κατανάλωσης. Εφόσον η ημερομηνία «έως» δεν έχει παρέλθει, τα τρόφιμα είναι ασφαλή για κατανάλωση. Η βέλτιστη γεύση και υφή καθορίζουν τις ημερομηνίες στις συσκευασίες και όχι η ασφάλεια. Μπορείτε να καταναλώσετε προιόντα μετά την ημερομηνία που προτείνετε, απλώς το αποθηκεύετε σωστά και χρησιμοποιείτε την λογική σας. Σε πολλές χώρες, τα σούπερ μάρκετ προσφέρουν εκπτώσεις σε προϊόντα που πλησιάζουν τις ημερομηνίες λήξης. Υπάρχουν εφαρμογές που σας ενημερώνουν για τέτοιες προσφορές. Με αυτόν τον τρόπο, συμβάλλετε στη μείωση της σπατάλης τροφίμων, ενώ παράλληλα εξοικονομείτε χρήματα.
-
Ελαχιστοποιούμε την αγορά ζωικών προϊόντων
Εκτός από την αλλαγή των συνηθειών σας για τα ψώνια, μπορείτε επίσης να συμβάλετε στην αντιστάθμιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της σπατάλης, μεταβαίνοντας σε μια χορτοφαγική ή vegan διατροφή. Σε μεγάλη κλίμακα, η μείωση κατά 30% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζεται με αυτή τη διατροφική αλλαγή είναι συγκρίσιμη με την εξάλειψη κάθε απώλειας τροφίμων σε επίπεδο λιανικής και καταναλωτή. Δεν είστε έτοιμοι να αποχαιρετήσετε εντελώς το κρέας και τα γαλακτοκομικά; Μπορείτε ακόμα να ελαχιστοποιήσετε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των γευμάτων σας παραλείποντας ή περιορίζοντας τα πιο επιβλαβή για το περιβάλλον ζωικά προϊόντα – όπως το βόειο κρέας και το αρνί. Ακόμα κι αν αντικαταστήσετε απλώς το ήμισυ της κατανάλωσης βοείου κρέατος με εναλλακτικές λύσεις φυτικής προέλευσης, θα συνεισφέρετε στην επίτευξη των δύο τρίτων των περιβαλλοντικών πλεονεκτημάτων μιας πλήρως vegan διατροφής.
Πώς επιτρέψαμε να γίνει τόσο μεγάλο πρόβλημα η σπατάλη τροφίμων; Δεν είναι σαν να βρίσκεις μια θεραπεία για τον καρκίνο και δεν χρειάζεσαι ειδική εξειδίκευση για να συνεισφέρεις σε μια λύση. Κάθε φορά που κάνετε τα ψώνια σας ή σκέφτεστε να πετάξετε τρόφιμα που μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν, έχετε την ευκαιρία να κάνετε τις μελλοντικές γενιές ευτυχισμένες.
Προφίλ
- Είμαι η Βαλεντίνα. Γέννημα-θρέμμα Καβαλιώτισσα με τρελή αγάπη για τον τόπο αυτόν αλλά και εξίσου μεγάλη αγάπη για την Θεσσαλονίκη, όντας φοιτήτρια εκεί. Λίγο κυκλοθυμική και μέσα στις αντιθέσεις. Ειρωνική από κούνια, φανατικά ρεαλίστρια και οργανωτική. Μπορεί να φαίνομαι ξινή και απόμακρη κάποιες φορές αλλά μπορείς να πλησιάσεις άφοβα. Με εκνευρίζουν τα κακογραμμένα κείμενα και οι άνθρωποι που θέλουν να επιβάλλονται. Έμπνευση μου τα πάντα και οι πάντες, κάθε ώρα και στιγμή.
