Λίγα λόγια για την δημιουργία της Αφροδίτης της Μήλου
Η Αφροδίτη της Μήλου, είναι ένα πολύ γνωστό μαρμάρινο άγαλμα το οποίο δημιουργήθηκε κατά την ύστερη ελληνιστική περίοδο (τέλη του 2ου π.Χ αιώνα). Έχει ύψος 2,02 μ. και ζυγίζει περίπου 900 κιλά! Βρέθηκε ακρωτηριασμένη και εικάζεται πως η θεά στο αριστερό της χέρι κρατούσε μήλο ή καθρέφτη ή ότι με τα δύο χέρια της κρατούσε την ασπίδα του Άρη.
Αφροδίτη, ο συμβολισμός της & ελληνική μυθολογία
Η Αφροδίτη κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία είναι η θεά του έρωτα, της ομορφιάς, της σεξουαλικότητας, και της τεκνοποίησης.
Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την γέννηση της Αφροδίτης. Σύμφωνα με τον Ησίοδο στην Θεογονία του, η Αφροδίτη γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας (εξού και το όνομά της) όταν ο Κρόνος έκοψε τα γεννητικά όργανα του Ουρανού (του πατέρα του) και τα πέταξε στη θάλασσα. Σύμφωνα με τον Όμηρο στην Ιλιάδα η θεά Αφροδίτη ήταν κόρη του θεού Δία και της Ωκεανίδας Διώνης.
Η ιστορία του αγάλματος
Η ανακάλυψη του αγάλματος
Επί Τουρκοκρατίας, και συγκεκριμένα στις 8 Απριλίου του 1820 στην Μήλο, ο αγρότης Γεώργιος ή Θεόδωρος Κεντρωτάς, καθώς έσκαβε στο χωράφι του για διάφορες εργασίες, με μεγάλη έκπληξη βρήκε ένα γυναικείο άγαλμα, το γνωστό σε εμάς σήμερα ως “η Αφροδίτη της Μήλου”. Ο αγρότης Κεντρωτάς, προσπάθησε να κρύψει και να διαφυλάξει το άγαλμα στην οικεία του. Ωστόσο, γρήγορα μαθεύτηκε η ανακάλυψη του εντυπωσιακού αγάλματος.
Εκείνη την εποχή, ένα χρόνο πριν την ελληνική επανάσταση, η κατάσταση της Ελλάδας ήταν χαοτική, καθώς δεν υπήρχε ακόμη ελληνικό κράτος. Πολλοί έσπευσαν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση κλέβοντας αρχαία ευρήματα.
Κοντά στο χωράφι του Κεντρωτά λοιπόν, βρίσκονταν ο φιλέλληνας Γάλλος αξιωματούχος & ναυτικός, Olivier Voutier (που στη συνέχεια επισήμως παραιτήθηκε από το γαλλικό ναυτικό και πολέμησε με το πλευρό των Ελλήνων στην επανάσταση του 1821). Εκεί κοντά, έκανε και εκείνος ανασκαφές. Όταν λοιπόν ανακαλύφθηκε το άγαλμα, ο Olivier Voutier, ήταν ο πρώτος που είδε το άγαλμα. Ο αρχαιόφιλος Γάλλος αξιωματούχος, με τις γνώσεις που είχε, κατάλαβε και αναγνώρισε την αξία του αγάλματος. Ενημέρωσε τον πρόξενο της Γαλλίας στην Μήλο, επειδή ο ίδιος δεν είχε αρκετά χρήματα για να το αγοράσει και κάποιοι είχαν κιόλας προτείνει στον Κεντρωτά αμοιβή 1.000 γροσιών (σημαντικά χρήματα για εκείνη την εποχή).
Ο Ντ’ Ουρβίλ έσπευσε στην Μήλο και επισκέφθηκε την οικία του Κεντρωτά, όπου και αντιλήφθηκε αμέσως ότι πρόκειται για άγαλμα της Αφροδίτης. Έπειτα ενημέρωσε τον Γάλλο πρεσβευτή. Αυτός διέταξε το πολεμικό πλοίο να κατευθυνθεί στην Μήλο και να τό παραλάβει πάση θυσία.
Ο αγρότης Κεντρωτάς, παρά τις προσφορές χρημάτων, ειδοποίησε τον Ιάκωβο Ταταράκη, ο οποίος συνεννοήθηκε με τον παπά- Βεργή και ακολουθώντας τις εντολές που είχε δώσει ένα χρόνο πριν ο δραγουμάνος του Στόλου Νικόλαος Μουρούζης που είχε επισκεφθεί τη Μήλο το 1819, αποφασίστηκε να στείλει το άγαλμα στην Κωνσταντινούπολη (καθώς υπήρχε ένας νόμος που όριζε όλες οι αρχαιότητες να καταλήγουν στην Κωνσταντινούπολη και να αποφασίζεται κεντρικά η διάθεσή τους ώστε ο σουλτάνος να κολακεύει τα έθνη που τον συνέφερε.).
Υποσημείωση: ο Μουρούζης εκτελέστηκε με απαγχονισμό ένα χρόνο αργότερα μαζί με άλλους Φαναριώτες με την κατηγορία ότι συμμετείχαν στην ελληνική επανάσταση.
Σύγκρουση τουρκικών και γαλλικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια της φόρτωσης του αγάλματος
Τότε, ο εκπρόσωπος των Γάλλων που βρέθηκε τότε εκεί ήταν ο υποκόμης ντε Μαρκέλους, που με διάφορα επιχειρήματα αλλά και την απειλή βίας έπεισε τους ντόπιους να μη φορτωθεί τελικά η Αφροδίτη στο πλοίο του Μουρούζη για να πάει στην Πόλη, αλλά στο πλοίο των Γάλλων για να πάει στη Γαλλία.
Οι συζητήσεις με τους προεστούς κράτησαν δύο μέρες, στη διάρκεια των οποίων ο ιερέας Βέργης αντιστάθηκε βίαια στους Γάλλους αξιωματικούς. Τελικά ο Μαρκέλους πήρε το άγαλμα δίνοντας μερικές εκατοντάδες τουρκικά πιάστρα στον αγρότη που το κατείχε.
Το άγαλμα παραδόθηκε την 1η Μαρτίου 1821 στον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΗ’ και αυτός το χάρισε στο Μουσείο του Λούβρου, όπου και βρίσκεται έως και σήμερα.
Ο δημιουργός του αγάλματος
Η Αφροδίτη της Μήλου, πιθανότητα κατασκευάστηκε από τον γλύπτη Αγήσανδρο ή Αλέξανδρο, γιο του Μηνίδη από την Αντιόχεια του Μαιάνδρου. Το μισό όνομά του αναφερόταν στη βάση του γλυπτού όπου απέμενε χαραγμένη η φράση …ΝΔΡΟΣ ΜΗΝΙΔΟΥ ΑΝΤΙΟΧΕΥΣ ΑΠΟ ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ ΕΠΟΙΗΣΕ. Αυτή η επιγραφή ωστόσο δεν υπάρχει σήμερα, καθώς λείπει το συγκεκριμένο κομμάτι της βάσης.
Η επιγραφή που φαίνεται σε σχέδιο της εποχής, χάθηκε γύρω στο 1825 ενώ το απόκτημα βρισκόταν στο Λούβρο και πολλοί πιστεύουν ότι την εξαφάνισαν οι τότε διευθυντές του για να μπορούν να υποστηρίξουν ότι ήταν έργο του Πραξιτέλη.
Οι ίδιοι οι Γάλλοι είχαν υποστηρίξει τότε ότι «η αριστερή γωνία της βάσης του αγάλματος όπου αναγραφόταν το όνομα του γλύπτη Αλέξανδρου δυστυχώς χάθηκε στα ασβεστοκονιάματα, αλλά ανήκε σε άλλη εποχή και ήταν άσχετη προς την Αφροδίτη». Το σχέδιο που παρατίθεται πάντως δείχνει ότι η αριστερή πλευρά ταίριαζε τέλεια στη βάση του αγάλματος και επιστημονική εξακρίβωση για τη χρονολόγηση δεν μπορεί να γίνει πια αφού το κομμάτι δεν βρίσκεται πουθενά από όσο γνωρίζουν οι ειδικοί.
Πιθανόν οι Γάλλοι να θεώρησαν σκόπιμο να εξαφανιστεί ο πραγματικός δημιουργός του έργου, τόσο για να μην το ζητήσει πίσω η Οθωμανική Αυτοκρατορία (αφού δεν υπήρχε ακόμη ελληνικό κράτος) όσο και για να το προβάλλει διεθνώς περισσότερο ως έργο μυστηριώδους γλύπτη από την κλασική Ελλάδα.
Τέλος, εκείνη την περίοδο είχε ξεσπάσει ένας αρχαιολογικός αγώνας-πόλεμος σε όλη την Ευρώπη. Ίσως η Γαλλία να προσπαθούσε να «προσπεράσει» τη Γερμανία στον «αγώνα δρόμου» για την απόκτηση αρχαιοτήτων.
Το σχέδιο εκείνης της εποχής είναι το εξής:
Το μυστήριο για τα χέρια της Αφροδίτης
Το εντυπωσιακό άγαλμα της Αφροδίτης έφτασε στο Λούβρο, χωρίς τα δύο της χέρια.
Για αυτό το ζήτημα υπάρχουν διάφορες εκδοχές, οι οποίες είναι συχνά αντικρουόμενες. Γάλλοι που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, ανέφεραν κατά μια εκδοχή ότι το άγαλμα βρέθηκε ακρωτηριασμένο, ενώ κατά μια άλλη εκδοχή, ότι το αριστερό χέρι βρέθηκε σε κοντινό σημείο, σπασμένο και πολύ φθαρμένο και έμοιαζε να κρατά ένα μήλο.
Κατά άλλες θεωρίες, τα χέρια του αγάλματος ακρωτηριάστηκαν κατά την επιχείρηση αρπαγής.
Σύμφωνα με αφήγηση απογόνου του Κεντρώτα, του ανθρώπου που πρωτοείδε το άγαλμα, διαφαίνεται πως το άγαλμα βρέθηκε άρτιο.
Ο Voutier, που όπως εξηγήθηκε παραπάνω ήταν παρών στα γεγονότα, γράφει το 1784, ότι την ώρα που ο Κεντρωτάς βρήκε την Αφροδίτη της Μήλου, το αντίκρισε ακρωτηριασμένο (Ο Βουτιέ είχε κάνει επί τόπου ένα σχέδιο που παριστάνει την Αφροδίτη ακρωτηριασμένη από την πρώτη στιγμή.).
Τα χέρια που βρέθηκαν αργότερα, δεν αξιοποιήθηκαν σωστά, επειδή οι περισσότεροι θεώρησαν ότι ανήκαν σε άλλη εποχή ή έργο. Έτσι παρότι βρέθηκαν στην ανασκαφή και περισυνελέγησαν, όταν πάνω στην επεισοδιακή μεταφορά χάθηκαν, δεν αναζητήθηκαν με ιδιαίτερη ζέση.
Έτσι, μέχρι σήμερα, δεν έχει εξακριβωθεί πως ακριβώς τελικά, η Αφροδίτη της Μήλου έφτασε στο μουσείο του Λούβρου χωρίς χέρια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνονται πολλές συζητήσεις όλα αυτά τα χρόνια για το τι πραγματικά κρατούσε η θεά στα χέρια της.
«η Αφροδίτη της Μήλου είναι ένα μυστήριο»
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για πως ήταν τελικά τα χέρια της Αφροδίτης της Μήλου. Από το 1890, ο Γάλλος αρχαιολόγος Salomon Reinach υποστήριζε ότι η «η Αφροδίτη της Μήλου είναι ένα μυστήριο».
Εικάζεται πως η θεά στο αριστερό της χέρι κρατούσε μήλο ή καθρέφτη ή ότι με τα δύο χέρια της κρατούσε την ασπίδα του Άρη.
Πηγές πληροφοριών:
Πηγές εικόνων:
Προφίλ
